Líklegt er að lofthiti á Norðurheimskautssvæðinu verði yfir meðallagi í sumar
Áfram verður kalt í hafinu sunnan við Ísland
Nýlega lauk 3. samráðsfundi samstarfsnets veðurstofa á Norðurheimskautssvæðinu. Þetta samstarf, sem efnt er til á vegum Alþjóðaveðurfræðistofnunar (WMO), gefur m.a. út yfirlit um horfur um vetrar- og sumarveðurlag á norðurheimskautssvæðinu.
Meðal þess sem kemur fram í sameiginlegri yfirlýsingu fundarins er að líklegt sé að hitafar á Norðurheimskautssvæðinu verði yfir meðallagi í sumar og því má gera ráð fyrir að enn verði hafísmagn í minna lagi.
Þessar
niðurstöður byggja m.a. á útreikningum 13 mismunandi spálíkana sem reikna
veðurlagsspá næstu mánaða. Niðurstöður eru settar fram sem
líkur á að hiti verði „vel undir
meðallagi“, „nærri meðallagi“ og „vel yfir meðallagi“ (þriðjungaflokkun). Sumarhita
áranna 1991 til 2010 er skipt á þrjá jafnstóra flokka, kaldan (vel
undir meðallagi), hlýjan (vel yfir meðallagi) og þau ár sem eftir
standa eru þau ár þar sem hiti er nærri meðaltali. Þessi röðun er gerð fyrir hvert líkan fyrir
sig og þegar búið er að reikna hitaspá sumarsins er skoðað í hvaða þriðjungsflokk
niðurstöður líkansins falla á hverjum (landfræðilegum) stað.
Sumarmánuðir (júní - ágúst) 2019. Líkindi þess að hiti verði í lægsta þriðjungi (bláir litir), nærri meðallagi (gráir litir) eða í hæsta þriðjungi (rauðir litir). Mikilvægt er að hafa í huga að myndin sýnir ekki hita (°C), heldur líkur (%).
Með því að telja hversu mörg líkön spá hverjum flokki má reikna eins konar líkur þess að veðurlag verði kalt, hlýtt eða nærri meðallagi. Myndin hér að ofan sýnir niðurstöður slíkra reikninga fyrir Norðurheimsskautssvæðið fyrir sumarið 2019. Víðast hvar er líklegt að hiti verði í efsta þriðjungi, þ.e. vel yfir meðallagi. Á stórum hluta svæðisins eru meira en helmingslíkur á að hiti verði vel yfir meðallagi, en jafnvel þar sem líkurnar eru undir helmingi (þ.e. á bilinu 40 – 50%) er samt líklegt að hiti verði yfir meðallagi. Myndin sýnir einnig að suðvestan við Ísland er líklegast að áframhald verði á sjávarkuldum sem hafa einkennt það svæði undanfarin ár.
Samráðsnetið skoðaði einnig horfur á úrkomu og útbreiðslu hafíss og sýndu niðurstöður að líkönum bar lítið saman um horfur á þurrkum eða vætutíð. Hlýindi í Norður Íshafi gera það líklegra að hafísmagn verði enn í minna lagi þó einstök svæði kunni að skera sig úr.
Nánar má lesa um yfirlýsingu samstarfsnetsins á vefsetri Alþjóðaveðurfræðistofnunarinnar, en hér að neðan fylgir örstuttur úrdráttur.
Ástand á norðurslóðum í vetur og fram á sumar
Í vetur skiptust á þrálátar sunnan- eða norðanáttir, á heimskautasvæðinu fyrri hluta vetrar, frá nóvember 2018 til janúar 2019 og í kjölfarið varð illviðrasamt fram í apríl. Flest vik í hita, úrkomu og hafíss má rekja til þessa veðurlags.
Gera má ráð fyrir að óvenjuleg hlýindi muni endast fram út sumarið 2019. Það mun áhrif á úrkomu og þróun hafíss.
Nánar um hita úrkomu og hafís
Hiti: Fyrri hluta vetrar (nóv 2018 – jan 2019) var hiti yfir meðallagi víðast hvar á heimskautssvæðinu, og var tímabilið það næst hlýjasta frá upphafi mælinga í austurhluta Síberíu. Síðla vetrar (feb - apríl 2019) var lofthiti yfir meðallagi á öllu svæðinu nema í norðaustanverðu Kanada þar sem var kaldara en í meðalári.
Gert er ráð fyrir að hiti haldist yfir meðallagi út sumarið víðast hvar á heimskautssvæðinu.
Úrkoma: Í 70 ára sögu samfelldra mælinga í Síberíu hefur aldrei mælst jafn lítil úrkoma fyrri hluta vetrar. Einnig var á sama tíma metþurrkur sunnan til á Kanadíska hluta heimskautssvæðisins, en síðla vetrar var metúrkoma í norðaustur Síberíu og yfir hluta íshafsins. Lítið samræmi er í niðurstöðum reiknilíkana um úrkomuhorfur í sumar.
Hafís: Óvenjulítill hafís var á norðurslóðum í vetur. Hámarksútbreiðsla hefur einungis 6 sinnum verið minni. Mikill munur var þó á Kanadíska og Evrasíska hluta íshafsins, en þrálátir vindar og hitafar gerðu það að verkum að mjög lítill hafís var í Beringshafi en þrálátar norðanáttir frá janúar héldu útbreiðslu hafíss nærri meðallagi í Barentshafi. Gangi spár um sumarhlýindi á heimskautasvæðinu eftir er líklegt að útbreiðsla hafíss verði áfram undir meðallagi, en þó ekki við strendur Kanada og Grænlands.
