Aðstæður sem sköpuðust í aðdraganda snjóflóðanna í Neskaupstað voru óvenjulegar
Þegar varað er við snjóflóðahættu í byggð er slíkt gert með formlegum hætti
Snjóflóðavakt Veðurstofunnar fylgist með snjóflóðaaðstæðum á landinu frá degi til dags, leggur mat á hættu í byggð, og gerir einnig svæðisbundna snjóflóðaspá fyrir ákveðin svæði.
Á samráðsfundi snjóflóðasérfræðinga Veðurstofunnar sunnudaginn 26. mars, daginn áður en fyrstu flóðin féllu í Neskaupstað, var lagt mat á aðstæður á Austurlandi vegna snjókomuspár. Staðan var metin þannig að snjóflóð gætu fallið, en ekki talið að þau myndu ógna byggð á Austfjörðum þá um kvöldið, heldur þyrfti að meta aðstæður aftur um morguninn, sem reyndist vera of seint
Það er mat snjóflóðasérfræðinga á Veðurstofu Íslands að þær aðstæður sem sköpuðust í aðdraganda fyrstu snjóflóðanna í Neskaupstað í þessari hrinu hafi verið afar óvenjulegar. Það byrjaði að snjóa rétt fyrir miðnætti og fyrstu snjóflóðin féllu ekki nema 6 til 8 klukkustundum eftir að það sem er óvenjulegt. Líklega hafa sérstakar aðstæður með frosti og lausamjöll orðið til þess að fyrstu flóðin sem fóru af stað fóru jafn langt og voru jafn kraftmikil og raun bar vitni á mánudag. Í frétt Veðurstofunnar fyrir páska kom m.a. fram að fyrstu flóðin voru tiltölulega efnislítil en náðu langt niður hlíðarnar.
Þegar varað er við snjóflóðahættu í þéttbýli er
slíkt gert með formlegum hætti
Veðurstofa Íslands leggur mat á staðbundna snjóflóðahættu í byggð og gefur út viðvaranir ef þess er talin þörf. Mat á snjóflóðahættu byggir m.a. á veðurmælingum, veðurspám, snjóalögum, nýlegum snjóflóðum sem og snjóflóðasögu og fyrirliggjandi hættumati á hverjum stað fyrir sig. Slíkt mat er hinsvegar ávallt háð talsverðri óvissu. Þegar talin er hætta á snjóflóðum í byggð og ástæða til að lýsa yfir óvissustigi eða grípa til rýminga hefur Veðurstofan samband við Almannavarnir eftir formlegum leiðum. Embætti lögreglustjóra á viðkomandi stað kemur síðan upplýsingum til íbúa og rýmir hús á tilgreindum svæðum eða reitum samkvæmt rýmingaráætlunum ef metin er þörf á slíku. Rýmingar sem ráðist var í vegna snjóflóðahrinunnar á Austfjörðum dagana 27. – 31. mars voru þær umfangsmestu sem gripið hafði verið til í þessum bæjum frá árinu 1995 og er þetta mesta snjóflóðahrina í Neskaupstað síðan 1974.
Snjóflóðahætta getur verið til staðar til fjalla þótt ekki sé búist við stórum flóðum sem ná niður í byggð
Veðurstofan gefur út svæðisbundna snjóflóðaspá sem gildir um stór svæði sem gagnast t.d. fólki sem ferðast um í fjalllendi og þeim sem þurfa að meta hættu á snjóflóðum fyrir t.d. vegi eða skíðasvæði. Slík snjóflóðaspá er birt á vef Veðurstofunnar og stundum er gripið til þess að vekja athygli á henni með almennum fréttum og á samfélagsmiðlum Veðurstofunnar. Í aðdraganda hrinunnar var svæðisbundna snjóflóðaspáin á rauðum lit (mikil hætta) fyrir Austfirði og var athygli vakin á þeirri spá á Facebook síðu Veðurstofunnar. Það er hinsvegar mikilvægt að átta sig á því að spá um svæðisbundna snjóflóðahættu til fjalla þarf ekki að vera lýsandi fyrir staðbundna snjóflóðahættu í byggð þótt hún geti verið það. Fer slíkt eftir aðstæðum hverju sinni. Snjóflóðahætta getur verið til staðar til fjalla þótt ekki sé búist við stórum flóðum sem ná niður í byggð. Eins geta komið upp aðstæður þar sem snjóalög eru óstöðug og mikil hætta á að ferðamenn setji flóð af stað en lítil hætta á flóðum af náttúrulegum orsökum á meðan veður er stöðugt.
