Talsverð óvissa um tímasetningu á næsta mögulega gosi á Sundhnúksgígaröðinni
Uppfært 4. septemberLandris og kvikusöfnun undir Svartsengi heldur áfram
Um 6 til 7 milljónir rúmmetrar af kviku hafa safnast undir Svartsengi frá síðasta eldgosi
Gert er ráð fyrir að þegar um 12 milljónir rúmmetrar hafi safnast saman aukist líkurnar á nýjum atburði
Ef hraði kvikusöfnunar helst áfram stöðugur fara líkur á nýjum atburði að aukast í seinni hluta september
Nýtt hættumat gildir til 16. september
Áfram talin nokkur hætta á og við nýju hraunbreiðuna
Landris og kvikusöfnun undir Svartsengi heldur áfram og hefur hraði söfnunarinnar verið stöðugur undanfarið. Niðurstöður líkanreikninga áætla að nú hafi safnast um 6 til 7 milljón rúmmetrar af kviku undir Svartsengi frá síðasta gosi sem hófst 16. júlí. Það magn kviku sem hljóp úr kvikusöfnunarsvæðinu undir Svartsengi í því eldgosi er áætlað um 12 milljón rúmmetrar.
Miðað við reynslu af eldgosum á Sundhnúksgígaröðinni er gert ráð fyrir að líkurnar á nýju kvikuhlaupi og eldgosi aukist þegar um það bil jafn mikið magn af kviku hefur safnast aftur undir Svartsengi og hljóp þaðan í atburðinum á undan. Ef horft er til síðasta atburðar þýðir þetta að þegar 12 milljón rúmmetrar hafi bæst við undir Svartsengi ættu líkur á nýjum atburði að aukast. Þessu rúmmáli verður náð í seinni hluta september ef hraði kvikusöfnunar helst áfram stöðugur.
Reikna þarf með nýju eldgosi en óvissa um mögulega tímasetningu á því er töluverð
Það sem er samt mikilvægt að hafa í huga er að ef horft er til eldgosa á Sundhnúksgígaröðinni frá því í mars 2024 má sjá að það magn kviku sem hlaupið hefur úr Svartsengi í hvert skipti er nokkuð breytilegt eða frá 12 milljónum upp í 31 milljón rúmmetra. Óvarlegt er því að gera ráð fyrir að næsti atburður hagi sér eins og sá síðasti. Gera þarf ráð fyrir því að síðasti atburður gæti hafa verið óvenjulegur í þessari röð eldgosa sem hafa orðið á Sundhnúksgígaröðinni hvað varðar það magn kviku sem þurfti að safnast saman undir Svartsengi til að koma að stað eldgosi. Reynslan af síðustu atburðum hefur einnig sýnt að hraði söfnunarinnar þarf ekki að breytast mikið svo að tímasetning á næsta mögulega eldgosi breytist um nokkrar vikur. Óvissan í tímasetningu á næsta atburði er því töluverð og núverandi kvikusöfnunartímabil getur dregist á langinn.
Myndin sýnir kvikusöfnunartímabil á Sundhnúksgígaröðinni frá því í október 2023. Frá því í mars 2024 fram að eldgosinu í júlí 2025 höfðu kvikusöfnunartímabilin verið að lengjast.
Vöktun og viðbragð miðast við að eldgos gæti hafist hvenær sem er
Líkanreikningar Veðurstofunnar gefa ákveðna vísbendingu um hvenær líkur aukast á næsta atburði, en vöktun og viðbragðsáætlanir miða við það að eldgos gæti hafist hvenær sem er.
Ef til eldgoss kæmi er líklegasti upptakastaðurinn á milli Sundhnúks og Stóra-Skógfells. Merki um að eldgos sé yfirvofandi er smáskjálftavirkni og merki um skarpa breytingu í aflögun sem sést á , ljósleiðara og GPS mælum sem og breyting á þrýstingi í borholum. Reikna þarf með að fyrirvari á eldgosi verði stuttur líkt og í fyrri atburðum, en þá hefur fyrirvarinn verið frá 20 mínútum upp í rúma 4 tíma.
Áfram talin nokkur hætta á og við nýju hraunbreiðuna
Hættumat hefur verið uppfært og gildir til 16. september nema ef breyting verður á virkninni.
Breytingin frá fyrra hættumati er sú að stærð svæðis C, Vogar hefur verið breytt. Þar af leiðandi er hætta af jarðfalli ofan í sprungur ekki lengur tilgreind fyrir þetta svæði. Nýja hraunbreiðan er áfram í flokknum nokkur hætta (gulur litur).
Áfram unnið að greiningu og túlkun virkni í Krýsuvík
Skjálftavirkni heldur áfram vestur af Kleifarvatni en Krýsuvík og nærliggjandi svæði eru sögulega þekkt fyrir jarðskjálftavirkni en virknin síðustu misseri tengist einkum gikkskjálftum vegna kvikuinnskotanna undir Fagradalsfjalli og Sundhnúk. Í Krýsuvík mælist nú landsig. Svæðið hefur áður sýnt sveiflur þar sem land rís eða sígur, sem tengjast jarðhitakerfinu og mögulega kvikuhreyfingum neðanjarðar, en eftir að eldgos hófust við Svartsengi í júlí 2023 hefur sigið orðið hraðara en áður hefur mælst. Unnið er að frekari greiningu á virkninni, en engin gögn benda til þess að kvika sé að færast nær yfirborði í Krýsuvík.
Frétt frá 19. ágúst
Skjálfti í Brennisteinsfjöllum – hraðara sig í Krýsuvík og áframhaldandi kvikusöfnun í Svartsengi
Innistæða fyrir stærri skjálfta við Brennisteinsfjöll
Aflögun mælist á Krýsuvíkursvæðinu
Áframhaldandi landris við Svartsengi
Hættumatskort uppfært
Jarðskjálfti varð á suðvesturhorninu laust eftir klukkan 18 í gær, um 3,8 að stærð og fannst hann á höfuðborgarsvæðinu. Skjálftinn varð í Brennisteinsfjöllum sem er virkt jarðskjálftasvæði. Síðan umbrotin hófust á Reykjanesskaga eða frá 2020 hefur orðið vart við aukna jarðskjálftavirkni á þessu svæði og er það til marks um aukna söfnun spennu í jarðskorpunni.
Hafa ber í huga að sterkir jarðskjálftar verða endurtekið á þessu svæði, en þó með löngu millibili, og alls óvíst hvenær þeir verða næst. Síðast urðu þeir M6,4 árið 1929 og M6,1 árið 1968. Síðan þá hafa byggingarstaðlar styrkst stöðugt með sífellt meiri kröfum til jarðskjálftahönnunar húsa. Þótt skjálftar af slíkum stærðum myndu hafa veruleg áhrif, svo sem grjóthruni í bröttum hlíðum og hreyfa við innanstokksmunum, er sjaldgæft að fólk slasist í jarðskjálftum hér á landi, og er það oftast vegna lausamuna.
Á jarðskjálftasvæðum er því gott að hafa reglulega í huga hvaða fyrirbyggjandi aðgerðir hægt sé að gera til að minnka líkur á tjóni, huga að lausamunum s.s. að þungir hlutir séu ekki staðsettir yfir rúmum o.s.frv., ásamt því að rifja upp leiðbeiningar um viðbrögð í jarðskjálftum.
Upptök skjálfta í Brennisteinsfjöllum í gærkvöldi. Hann mældist 3,2 að stærð og fannst víða á höfuðborgarsvæðinu.
Þó nokkur skjálftavirkni hefur verið vestur af Kleifarvatni. Krýsuvík og nærliggjandi svæði eru einnig sögulega þekkt fyrir jarðskjálftavirkni en virknin síðustu misseri tengist einkum gikkskjálftum vegna innskotanna undir Fagradalsfjalli og Sundhnúk. Í Krýsuvík hafa mælst breytingar á landrisi og sigi. Svæðið hefur áður sýnt slíkar sveiflur. Enn er ekki komin fram einhlít skýring og frekari greiningar eru í gangi. Svæðið hefur áður sýnt slíkar sveiflur, en núna virðist aflögunin hraðari en áður.
Sérfræðingar fylgjast grannt með ástandinu. Gögn eru metin daglega og niðurstöðum miðlað áfram eftir þörfum.
Kvikusöfnun heldur áfram undir Svartsengi og er nú búinn ná svipuðum hraða og fyrir síðasta gos. Engin skjálftavirkni hefur verið á svæðinu síðan að gos hófst.
Myndin sýnir mælingar á lóðréttri hreyfingu jarðskorpunnar í Krýsuvík frá GPS-mælistöðinni KRIV frá árinu 2020. Fyrstu árin reis landið jafnt og þétt, en frá haustinu 2023 hefur það sigið. Eftir að eldgos hófust við Svartsengi í júlí 2023 hefur sigið orðið hraðara.
Á ferlinum sjást reglulegar sveiflur sem tengjast kvikuhreyfingum neðanjarðar. Frá síðasta sumri hefur sigið fylgt aukinni skjálftavirkni á svæðinu, sem er möguleg þegar kvika hreyfist til í jarðskorpunni og veldur spennubeytingum.
Til samanburðar eru notaðar InSAR-gervihnattamyndir, sem mæla smávægilegar yfirborðsbreytingar með því að bera saman myndir teknar á mismunandi tímum. Þær staðfesta sömu þróun og GPS-mælingarnar.
Hættumatskort fyrir svæðið hefur verið uppfært og gildir til 2. september ef ekkert breytist. Helsta breytingin er sú að nýja hraunbreiðan hefur verið færð niður í flokkinn nokkur hætta (gulan lit), líkt og eldri hraun.
